چهارشنبه، 25 اسفند 1389
تخمین زمان مطالعه: 5 دقیقه
موارد بیشتر برای شما

پرسش :

شيعيان بر چه اساسي امامان خود را معصوم مي دانند؟


پاسخ :

انديشمندان شيعه براي اثبات عصمت امامان از ادلّه ي گوناگوني بهره مي برند[1]. در زير به برخي از اين ادلّه اشاره مي شود:
1. جدايي ناپذيري مقام امامت از عصمت
مقام امامت، آن گونه كه از كتاب و سنّت بر مي آيد، در رهبري سياسي جامعه ي اسلامي خلاصه نمي شود; بلكه دنباله ي نبوّت و كامل كننده ي رسالت است.[2] اين تصوير از امامت، پيامبر و امام را كنار هم مي نشاند و دلايل عقلي عصمت را به قلمرو امامت نيز مي كشاند.[3] با اين تفاوت كه در اين جا، به جاي ابلاغ وحي، از تبيين معارف وحياني سخن مي رود.
2. قرآن و عصمت امام
آيه ي امامت: قرآن كريم ظالمان را شايسته ي مقام امامت نمي داند[4] و با توجه به آن كه در فرهنگ قرآن، هر گناه كاري ظالم خوانده مي شود،[5] چاره اي جز پذيرش عصمت امام باقي نمي ماند. روشني اين آيه به اندازه اي است كه برخي از مفسران اهل سنّت را نيز به اعترافي چنين واداشته است: «فيه دليلٌ علي عصمة الانبياء من الكبائر قبل البعثة و ان الفاسق لا يصلح للامامة»[6].
اگر اين مفسّر، به انصاف به آيه مي نگريست، ميان امامت و نبوّت فرقي نمي گذاشت و در بيان شرايط امام، بر عدالتِ تنها بسنده نمي كرد; زيرا در آيه ي مورد بحث، سخن بر سر آن است كه ظالمان شايستگي دريافت عهد الهي را ندارند. حال چگونه اين جمله از نظر اين مفسر، در يكي از مصاديق عهد (نبوت) لزوم عصمت را نتيجه مي دهد و در مصداق ديگر آن، از حدّ اشتراط عدالت فراتر نمي رود؟!
آيه ي اولوالامر: قرآن كريم همگان را به اطاعت از اولوالامر فرا مي خواند و اينان را در كنار پيامبر مي نشاند.[7] اين اطاعت به دليل آن كه قيد و شرطي را به هم راه ندارد، اطاعتي همه جانبه و بي چون و چرا است و اين مطلب جز با عصمت اولوالامر سازگار نيست; زيرا سرسپردگي اين چنيني، تنها در برابر كسي سزاوار است كه از كج روي و كج انديشي در امان است و نه تنها در گفتار، بلكه با رفتار خود نيز مردم را جز به آن چه رضاي خداوند است نمي خواند.[8]
فخر رازي، انديشمند و مفسّر بزرگ اهل سنّت كه به دليل توانايي زياد در شبهه افكني، امام المشكّكين خوانده مي شود، دلالت آيه بر عصمت را مي پذيرد; اما منظور از اولوالامر را نخبگان امّت مي داند;[9] در حالي كه پيامبر اكرم ـ صلي الله عليه وآله وسلم ـ از امامان دوازده گانه ي شيعه نام مي برد و آنان را جانشين خود و پيشواي مردم معرفي مي كند.[10]
آيه ي تطهير: اين آيه به روشني، عصمت اهل بيت را مي نماياند و بر پاكي و طهارت آنان تأكيد ميورزد.[11] با توجه به اين نكته كه قرآن كريم هر گونه آلودگي ظاهري و باطني را «رجس» مي شمارد،[12] تفسيري جز عصمت بر نمي تابد.
3. عصمت اهل بيت در روايات نبوي
پيامبر اكرم ـ صلي الله عليه وآله وسلم ـ ، فضايل فراواني براي اهل بيت ـ عليهم السلام ـ بر مي شمارند كه برخي از آن ها جز با عصمت آنان سازگار نيست. در اين قسمت به نمونه هايي از آن چه در كتب اهل سنّت آمده است، بسنده مي كنيم:
ـ اهل بيت، هم راه و هم تاي قرآن: در حديث پر آوازه ي ثقلين، توجّه به دو نكته، انديشه ي حق جويان را به عصمت اهل بيت ره نمون مي گردد: يكي آن كه در اين حديث، كتاب و عترت در كنار يك ديگر، محور هدايت به شمار آمده اند: «ما ان تمسكتم بهما لن تضلوا ابدا»; ديگر آن كه در اين روايات بر جدايي ناپذيري قرآن و عترت تأكيد شده است: «لن يفترقا حتي يردا علي الحوض»; اگر اهل بيت معصوم از گناه و خطا بري نبودند، پيروي از آنان همواره موجب هدايت نمي گرديد و جدايي ناپذيري آنان از قرآن، معناي روشني نمي يافت.[13]
ـ پيروي از اهل بيت، مايه ي رستگاري: افزون بر حديث معروف سفينه كه اهل بيت را به كشتي نوح همانند مي كند و رستگاري ابدي را با پيروي از آنان پيوند مي زند، احاديث فراوان ديگري نيز در اين باره مي توان يافت كه روايت زير نمونه اي از آن ها است:
هر كس مي خواهد زندگي و مرگش هم چون حيات و ممات من باشد،... ولايت علي و فرزندانش را برگزيند; زيرا آنان هرگز شما را از راه هدايت بيرون نمي برند و به گم راهي نمي كشانند.[14]
پی نوشتها:
[1] . ر.ك: علامه ي حلي الالفين في امامة اميرالمؤمنين علي بن ابي طالب ـ عليه السلام ـ .
[2] . الالهيات، ج 4، ص 45ـ26; امامت و رهبري، ص 52ـ51; پژوهشي در عصمت معصومان، ص 285ـ280.
[3] . ر.ك: انوار الملكوت في شرح الياقوت، ص 206ـ204; قواعد المرام، ص 179ـ177; كشف المراد، ص 365ـ364; نهج الحق، ص 158ـ157; ارشاد الطالبيين، ص 336ـ333; تنزيه الانبياء، ص 9ـ8; عقائد الاماميه، ص 67; معاني الاخبار، ص 134ـ133; تلخيص الشافي، ج 1، ص 201ـ194 و امام شناسي، ج 1، ص 9.
[4] . بقره/124.
[5] . الالهيات، ج 4، ص 121; الميزان، ج 1، ص 276; امامت و رهبري، ص 168.
[6] . تفسير البيضاوي، ج 1، ص 139.
[7] . نساء/ 59.
[8] . الميزان، ج 4، ص 401ـ387.
[9] . تفسير كبير، ج 10، ص 116.
[10] . ر.ك: اثبات الهداة، ج 1، ص 501; و ينابيع المودة، ص 495ـ494.
[11] . الميزان، ج 16، ص 313ـ309; 247ـ157; منشور جاويد، ج 5، ص 320ـ282.
[12] . ر.ك: الالهيات، ج 4، ص 129ـ128; روح المعاني، ج 22، ص 12.
[13] . الغدير، ج 3، ص 298ـ297; راهنماشناسي، ص 377ـ376; امامت و رهبري، ص 76ـ75.
[14] . كنز العمال، ج 11، ص 612ـ611، ح 32960.
منبع: فصلنامه صباح ، مرکز مطالعات و پژوهشهای فرهنگی حوزه علمیه


ارسال نظر
با تشکر، نظر شما پس از بررسی و تایید در سایت قرار خواهد گرفت.
متاسفانه در برقراری ارتباط خطایی رخ داده. لطفاً دوباره تلاش کنید.
موارد بیشتر برای شما
در جنگ روایت‌ها، ایران برنده شد: حضور رهبری در شب عاشورا
در جنگ روایت‌ها، ایران برنده شد: حضور رهبری در شب عاشورا
اهتزاز پرچم ایران در دستهٔ طویریج کربلا
play_arrow
اهتزاز پرچم ایران در دستهٔ طویریج کربلا
احیای آیین ۸۰۰ ساله گل‌مالی؛ دمق در سوگ عاشورا غرق در ماتم شد
play_arrow
احیای آیین ۸۰۰ ساله گل‌مالی؛ دمق در سوگ عاشورا غرق در ماتم شد
نوحه‌خوانی حیدرالبیاتی در شب عاشورای حسینیه معلی
play_arrow
نوحه‌خوانی حیدرالبیاتی در شب عاشورای حسینیه معلی
رجزخوانی حنیف طاهری برای حضور رهبر انقلاب در حسینیه امام(ره)
play_arrow
رجزخوانی حنیف طاهری برای حضور رهبر انقلاب در حسینیه امام(ره)
احیای آیین فراموش‌شده «زنجیر پایه» در حسینیه معلی
play_arrow
احیای آیین فراموش‌شده «زنجیر پایه» در حسینیه معلی
پیراهنی که نیاز به روضه ندارد
play_arrow
پیراهنی که نیاز به روضه ندارد
دودمه مطیعی پس از حضور رهبر انقلاب در حسینیه امام خمینی(ره)
play_arrow
دودمه مطیعی پس از حضور رهبر انقلاب در حسینیه امام خمینی(ره)
روایت حجت الاسلام عالی از برنامه دشمن در ۴۸ ساعت اول جنگ با ایران
play_arrow
روایت حجت الاسلام عالی از برنامه دشمن در ۴۸ ساعت اول جنگ با ایران
رجزخوانی شاعر اردبیلی در پاسخ به یاوه‌گویی‌های ترامپ
play_arrow
رجزخوانی شاعر اردبیلی در پاسخ به یاوه‌گویی‌های ترامپ
اشک‌های امام خمینی(ره) در روضه سیدالشهدا(ع)
play_arrow
اشک‌های امام خمینی(ره) در روضه سیدالشهدا(ع)
روایت فرزند شهید طهرانچی از روز شهادت پدرش در میان ویرانه منزل‌شان
play_arrow
روایت فرزند شهید طهرانچی از روز شهادت پدرش در میان ویرانه منزل‌شان
بازار شام جای عزیزان ما نبود / استوری شهادت امام سجاد علیه السلام
play_arrow
بازار شام جای عزیزان ما نبود / استوری شهادت امام سجاد علیه السلام
عاشورا؛ حادثه‌ای تمام‌نشدنی
play_arrow
عاشورا؛ حادثه‌ای تمام‌نشدنی
«#ای_ایران» بخوان...
play_arrow
«#ای_ایران» بخوان...